Neurodiversiteit in L&D: hoe je iedereen meeneemt (en waarom dat zo belangrijk is) met expert Saskia Schepers

Hoe zorg je ervoor dat je trainingen en leeractiviteiten écht voor iedereen werken?
Saskia Scheepers, auteur van het boek Als Alle Breinen Werken, heeft daar een duidelijk antwoord op: door rekening te houden met neurodiversiteit. In een tijd waarin we steeds meer leren over de verschillen tussen breinen, wordt het steeds belangrijker om je training inclusiever te maken. Maar wat is neurodiversiteit eigenlijk, en hoe kun je als L&D’er of trainer hiermee aan de slag?

Wat is neurodiversiteit?
Neurodiversiteit gaat over de natuurlijke variatie in de manier waarop onze hersenen functioneren. Net zoals er verschillende soorten bloemen en planten zijn, zijn er ook verschillende soorten breinen. In plaats van te kijken naar wat "normaal" is en wat niet, moeten we erkennen dat elk brein zijn eigen unieke kwaliteiten heeft. Mensen met bijvoorbeeld ADHD, dyslexie of autisme hebben vaak sterke punten die we in het traditionele onderwijssysteem niet genoeg benutten.

Zoals Saskia treffend zegt in haar boek: “Een roos is geen tulp met een stoornis.” Elk brein heeft zijn eigen kracht en waarde, en het is aan ons als trainers om die diversiteit te omarmen en te benutten.

Spiky profiles: wat doe je met verschillende sterktes en zwaktes?
Veel neurodiverse mensen hebben wat Saskia noemt spiky profiles. Dit betekent dat iemand heel slecht kan zijn in bepaalde dingen, maar daartegenover ook uitzonderlijk goed kan zijn in andere gebieden. Een bekend voorbeeld: iemand met dyslexie heeft misschien moeite met spelling, maar is tegelijkertijd vaak ontzettend creatief en vindingrijk. Ze ontwikkelen vaak unieke manieren om problemen op te lossen, juist omdat ze geleerd hebben om buiten de gebaande paden te denken.

Wat betekent dit voor je trainingen?
Als trainer is het essentieel om niet alleen naar de beperkingen te kijken, maar ook naar de sterke kanten van je deelnemers. Dit betekent dat je ruimte moet maken voor creativiteit en flexibiliteit in de manier waarop mensen leren en werken.

Praktische tips voor breinvriendelijk trainen
Het mooie van Saskia’s aanpak is dat het helemaal niet ingewikkeld hoeft te zijn om je trainingen breinvriendelijker te maken. Met een paar simpele toevoegingen zorg je ervoor dat meer mensen zich op hun gemak voelen en optimaal kunnen leren. Hier zijn enkele tips die je direct kunt toepassen:

1. Zorg voor duidelijke instructies en verwachtingen
Voor veel neurodiverse mensen, zoals mensen met autisme of ADHD, kan het enorm stressvol zijn als ze niet precies weten wat er van hen verwacht wordt. Zorg ervoor dat je aan het begin van een training duidelijk maakt wat er gaat gebeuren, en geef specifieke voorbeelden. Denk bijvoorbeeld aan: "We gaan nu een voorstelronde doen. Vertel in één minuut waar je vandaan komt en wat je in je werk doet."

2. Gebruik een diversiteit aan werkvormen
Mensen leren op verschillende manieren. Sommigen zijn visueel ingesteld, terwijl anderen meer baat hebben bij gesproken uitleg of hands-on oefeningen. Door een mix van werkvormen aan te bieden – zoals video, geschreven tekst, en interactieve oefeningen – bereik je meer mensen.

3. Geef tijd voor voorbereiding  
Sommige mensen hebben meer tijd nodig om hun gedachten te ordenen voordat ze kunnen reageren. Geef je deelnemers de ruimte om na te denken, en overweeg om van tevoren vragen te sturen zodat mensen alvast kunnen nadenken over hun antwoord.

4. Gebruik tools zoals afbeeldingen, video’s en timers
Voor mensen met dyslexie kan een lange lap tekst overweldigend zijn. Voeg afbeeldingen of video’s toe aan je materiaal, en maak gebruik van timers om te laten zien hoeveel tijd mensen hebben voor een bepaalde opdracht. Dit helpt mensen om beter hun aandacht te richten en vermindert stress.

Download hier de lijst met tips van Saskia voor Neuro-inclusief leren en ontwikkelen

Universal Design: voor iedereen toegankelijk
Een belangrijke concept dat Saskia in haar boek introduceert, is Universal Design. Dit houdt in dat je je trainingen zo ontwerpt dat ze van tevoren al inclusief zijn. Door bijvoorbeeld te zorgen voor duidelijke routebeschrijvingen, opties voor staand of zittend werken, en flexibele werkvormen, zorg je ervoor dat je geen last-minute aanpassingen hoeft te maken voor individuele deelnemers.

Waarom is dit belangrijk?
Universal Design maakt het niet alleen makkelijker voor neurodiverse mensen om te leren, maar verbetert de leerervaring voor iedereen. Het gaat erom dat je het voor iedereen nét iets makkelijker maakt. En dat betekent niet dat je je hele training hoeft om te gooien – kleine toevoegingen kunnen al een enorm verschil maken.

Saskia’s Boek: Een Must-Read voor Elke L&D'er‍

Saskia Scheepers heeft met 'Als alle breinen werken' een baanbrekend boek geschreven dat elk L&D-professional zou moeten lezen. In het boek gaat ze dieper in op neurodiversiteit op de werkvloer en in leeromgevingen, en deelt ze praktische tips en inzichten die je direct kunt toepassen.

Ben je benieuwd hoe je jouw trainingen inclusiever kunt maken voor iedereen? Dan is dit boek een absolute aanrader. Ga naar de show notes op onze website voor een link naar het boek en extra tips. Saskia’s tweede boek, Als Alle Breinen Leren, komt ook binnenkort uit, dus hou het in de gaten!

Neurodiversiteit gaat niet alleen over rekening houden met beperkingen, maar juist over het benutten van de unieke kwaliteiten die elk brein met zich meebrengt. Door simpele, redelijke toevoegingen te maken aan je trainingen, kun je ervoor zorgen dat iedereen optimaal kan leren en presteren. Dus, wat ga jij morgen anders doen om meer breinen te bereiken?

‍